Połóg to czas dynamicznych zmian, jakie zachodzą w twoim organizmie po porodzie. To okres, gdy twój organizm regeneruje się, wraca do formy sprzed ciąży, jednocześnie dostosowując się do nowej sytuacji. Niektóre dolegliwości związane z połogiem, choć normalne, mogą przysporzyć ci wiele problemów. Podpowiadamy, jak sobie z nimi poradzić. Tekst: Edyta Wróbel-Kosior, położna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Połóg zwykle trwa od 6 do 8 tygodni po porodzie. W tym okresie cofają się prawie wszystkie zmiany w obrębie układu rozrodczego i ogólnoustrojowego. To szczególny czas w życiu każdej kobiety. Chwila wytchnienia W pierwszych chwilach po porodzie oprócz szczęścia i radości będzie towarzyszył ci również ból i zmęczenie. Dlatego tak ważny jest odpoczynek, który pozwoli ci się zregenerować i odbudować siły. Gdy poczujesz się lepiej, zadbaj o to, aby oddać mocz i wziąć ciepłą, przyjemną kąpiel – to ważne nie tylko ze względu na poprawę twojego samopoczucia, ale również ze względu na zapobieganie rozkurczaniu mięśnia macicy i infekcji pęcherza moczowego. Jeżeli pojawią się trudności w oddaniu moczu, nie ulegaj presji. Problem może wynikać z obrzęku błony śluzowej lub znieczulenia podczas porodu. Porozmawiaj na ten temat z lekarzem lub położną. Może się zdarzyć, że pierwszym próbom będzie towarzyszyć ból i pieczenie. Nie przejmuj się. To naturalna sytuacja. Czasem zdarza się, że po porodzie występuje tzw. wysiłkowe nietrzymanie moczu. Dzieje się tak z powodu przeciążenia przepony moczowo-płciowej, a objawy zwykle pojawiają się po upływie 2-3 miesięcy po porodzie. Aby wspomóc swój organizm w regeneracji, już po upływie pierwszej doby po porodzie, możesz wykonywać regularne ćwiczenia mięśni Kegla. Skurcze w dole brzucha Zarówno po porodzie siłami natury, jak i po cięciu cesarskim, występują bóle i skurcze w dole brzucha. Ten ból, pomimo że jest nieprzyjemny, jest pozytywnym objawem i świadczy o inwolucji macicy, czyli o tym, że wraca do naturalnego rozmiaru sprzed ciąży. Warto wiedzieć, że rozciągnięta macica, która tuż przed porodem ważyła ok. 1,5 kg, w okresie połogu zmniejsza swój ciężar do 50 gram. Najsilniejsze dolegliwości występują w pierwszych dobach połogu i podczas przystawiania noworodka do piersi. Dzieje się tak, ponieważ twój organizm wydziela oksytocynę, która jest odpowiedzialna za produkcję mleka i skurcze macicy. Jeżeli dolegliwości bólowe okażą się dla ciebie bardzo uciążliwe, poproś położną lub lekarza o podanie delikatnych środków przeciwbólowych, które możesz przyjmować podczas karmienia piersią, ponieważ są bezpieczne dla maluszka (paracetamol, ibuprofen). Kłopotliwe oczyszczanie U wszystkich świeżo upieczonych mam, niezależnie od tego w jaki sposób został przeprowadzony poród, występują tzw. odchody połogowe (wydzielina z dróg rodnych) – efekt oczyszczania się macicy. Początkowo wydzielina jest krwista (od 3 do 7 dni), której mogą towarzyszyć skrzepy. Pod koniec pierwszego tygodnia połogu staje się brunatna, półpłynna. Natomiast pod koniec drugiego tygodnia wydzielina staje się coraz jaśniejsza. W trzecim tygodniu przybiera kolor biało-szary, aż w końcu ustępuje, po upływie około 4-6 tygodni od porodu. Jeżeli w tym okresie zaobserwujesz, że pomimo ustabilizowania krwawienia staje się ono intensywniejsze lub wydalane są większe kawałki tkanek, a także gdy odchody mają nieprzyjemny zapach – zgłoś się do lekarza. Poproś o konsultację lekarza również wtedy, gdy proces wydalania nagle się zatrzyma. Musisz pamiętać również o tym, że w tym okresie szczególnie ważna jest higiena. Dzięki niej, unikniesz przykrej infekcji. Proces gojenia Wszystkie uszkodzenia tkanek miękkich kanału rodnego np. pęknięcia powierzchowne, otarcia pochwy i krocza goją się na ogół szybko, bo już po upływie 10 dnia od porodu. Musisz jednak wiedzieć, że w miejscu nacięcia krocza możesz odczuwać ciągnięcie, ból, drętwienie oraz dyskomfort. Istnieją jednak sposoby, dzięki którym zminimalizujesz nieprzyjemne doznania.

• Wstawaj z łóżka powoli, stroną przeciwną do nacięcia.
• Unikaj zbyt długiego stania i siedzenia.
• Gdy krocze jest spuchnięte, stosuj zimne okłady, np. schłodzone żelki.
• Siadaj w pozycji tzw. po turecku, na gumowym kółku – specjalnej poduszce.
• W przypadku silnego odczuwania bólu, możesz zastosować delikatne środki przeciwbólowe.

Rana po cesarskim cięciu Opatrunek, który masz założony na ranie po cięciu cesarskim, powinnaś ściągnąć jak najszybciej – już po upływie ok. 6-8 godzin od zabiegu. Aby rana goiła się prawidłowo, musisz pamiętać o trzech podstawowych zasadach – mycie, osuszanie i wietrzenie (powietrze sprzyja gojeniu się rany). W pierwszych dniach po zabiegu rana może pobolewać i ciągnąć, a w kolejnych dniach swędzieć. Z czasem będzie stopniowo blednąć. Jeżeli podczas zabiegu zostały użyte szwy rozpuszczalne, to w dniu wyjścia ze szpitala, personel medyczny usunie jedynie widoczne końcówki szwów. Natomiast pozostałe szwy ulegną stopniowemu rozpuszczeniu. Jeżeli blizna ulegnie zaczerwienieniu, pojawi się opuchlizna i ropna wydzielina – skonsultuj się z lekarzem. Ciążowy brzuszek Mięśnie dna macicy i przepony miednicznej stopniowo będą odzyskiwać napięcie. Nadmiernie rozciągnięta skóra i powstałe podczas ciąży rozstępy wymagają trochę czasu, aby wrócić do formy – minimum ok. 6-7 tygodni. Już podczas pierwszych dni połogu możesz wykonywać łagodne ćwiczenia mięśni powłok brzusznych i miednicy mniejszej. Z powrotem do intensywnych ćwiczeń musisz jednak poczekać do zakończenia połogu. W tym okresie nie powinnaś też myśleć o odchudzaniu. Apetyt mamy Bezpośrednio po porodzie następuje powrót funkcji trawienia. Zaczniesz odczuwać głód i pragnienie. W tym okresie mogą się pojawić przykre dolegliwości jakimi są żylaki odbytu, które mogą powodować nieprzyjemne odczucia bólowe. Ze względu na leniwą perystaltykę jelit oraz zastosowaną lewatywę przed porodem, przez pierwsze trzy dni możesz nie odczuwać potrzeby wypróżnienia się. Problemy z wypróżnieniem mogą mieć również podłoże psychiczne – czyli strach i lęk przed wytrzymałością szwów. Po przebytym cięciu cesarskim łagodnemu odczynowi otrzewnowemu towarzyszy krótkotrwała niedrożność jelit. Jednak zazwyczaj w drugiej dobie pojawia się perystaltyka i odchodzą gazy, a wypróżnienie powinno wystąpić w 3 lub 4 dobie po zabiegu operacyjnym. Wizyta kontrolna Na pierwszą wizytę kontrolną do lekarza ginekologa powinnaś zgłosić się po prawidłowo przebytym połogu, czyli po upływie ok. 6 tygodni po porodzie. Oczywiście w przypadku jakichkolwiek wątpliwości wizyta powinna odbyć się wcześniej.

Kiedy zdołam się pozbyć zbędnych kilogramów? – często pytają świeżo upieczone mamy. Zdaniem specjalistów o odchudzaniu po porodzie nie należy myśleć zbyt szybko. Ze zrzucaniem zbędnych kilogramów warto poczekać przynajmniej kilka miesięcy. Tyle czasu potrzebuje organizm kobiety, aby odpowiednio się zregenerować i po 9 miesiącach ciąży i trudach rozwiązania. Tekst: Ewa Bykowska, dietetyk ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Łodzi Mleczna droga Będąc w ciąży zapewne niejednokrotnie słyszałaś, że jak urodzisz, to będziesz musiała przejść na ścisłą dietę eliminacyjną, dla dobra dziecka. Nic bardziej błędnego! Ten mit krąży jeszcze tylko w naszej kulturze, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Twój sposób odżywiania powinien być taki sam jak w ciąży, a różnić się tym, że w okresie karmienia piersią musisz dostarczyć więcej wody, energii i białka z pożywieniem. Dla Twojego organizmu priorytetem jest teraz produkcja mleka i wszystko, co jest mu do tego potrzebne zabiera od Ciebie, np. jeżeli nie dostarczysz wapnia z pożywieniem, organizm pobierze go z zapasów z kości, co w konsekwencji wpłynie na ich kruchość. Smaczna i zdrowa dieta Skład Twojego mleka w niewielkim stopniu zależy od Twojej diety (zawartość tłuszczu, witamin z grupy B i C jest zmienna). Skład może ulec zmianie w przypadku gdy jesteś w znacznym stopniu niedożywiona. Produkcja mleka ma pierwszeństwo nad innymi Twoimi potrzebami metabolicznymi, dlatego nieodpowiednia dieta w czasie laktacji przede wszystkim osłabi Twoje siły, oddając do pokarmu wszystkie niezbędne składniki. Mleko powstaje w gruczołach piersiowych, a dokładnie w pęcherzykach mlecznych. Pęcherzyki zbudowane są z komórek zwanych laktocytami, które są zdolne do pobierania składników wprost z Twojej krwi. Niesamowite, prawda? Odchudzanie – poczekaj na odpowiedni moment Twój organizm potrzebuje czasu na regenerację – po 9 miesiącach ciąży a także po trudach porodu. Minimalną granicą powinien być czas trzech miesięcy. W tym czasie karm maleństwo swoim mlekiem. Pamiętaj, że karmiąc piersią tracisz dzienne do 700 kcal. Tłuszcz, który odłożył się w Twoich biodrach i udach podczas ciąży, po porodzie jest pobierany do produkcji mleka. Dodatkowy profit dla Ciebie z naturalnego karmienia jest taki, że macica szybciej się obkurcza, poprzez działanie hormonów uwalnianych podczas laktacji. W żadnym wypadku nie decyduj się na jakiekolwiek drastyczne diety. Mogą ona spowodować osłabienie, wypadanie włosów, łamliwość paznokci i co najważniejsze możesz zakłócić laktację. Przybierałaś na wadze przez 9 miesięcy, więc teraz daj czas swojemu organizmowi aby mógł spokojnie dojść do formy. MĄDRZE I BEZPIECZNIE Podejdź do decyzji o odchudzaniu realnie. Nie nastawiaj się na to, że będziesz chudła ”w oczach”. Wyznacz sobie realne cele i powoli je realizuj. Oto 12 porad do zapamiętania i stosowania przy zdrowym odchudzaniu: 1. Nie możesz drastycznie obniżyć podaży kalorii, ponieważ Twój organizm bardzo ich potrzebuje. Spożywaj nie mniej niż 1500 – 1800 kalorii dziennie, aby nie doprowadzić do zmniejszenia ilości produkowanego mleka. W przypadku gdy odczujesz głód, zjedz zdrową niskokaloryczną przekąskę np. marchewkę albo suszone jabłka. Wyeliminuj słodycze. 2. Spożywaj regularnie posiłki ok. 5-6 razy dziennie, w 3-4 godzinnych odstępach. 3. Zwiększ spożycie błonnika w postaci warzyw, pieczywa gruboziarnistego, razowego. 4. Jedz więcej warzyw i owoców – na 5 porcji warzyw dziennie powinny przypadać 3 porcje owoców. 5. Zamiast mąki pszennej, staraj się korzystać z mąki żytniej, wieloziarnistej, razowej, jaglanej lub kukurydzianej. 6. Dbaj aby Twój jadłospis składał się z jak największej ilości różnorodnych produktów, dzięki czemu zabezpieczysz się przed niedoborami składników odżywczych. 7. Do sałatek i surówek stosuj olej w postaci surowej. Dobrym źródłem tłuszczu są również tłuste ryby, które dodatkowo zawierają dużą dawkę kwasów omega 3. 8. Z mięsa i wędlin usuwaj widoczny tłuszcz. 9. Twoja utrata masy ciała powinna być stopniowa ok. 0,5 – 0,7 kg tygodniowo. Jeżeli będzie większa, wówczas do krwioobiegu będzie uwalniana duża ilość toksyn z tkanki tłuszczowej, które mogą przeniknąć do Twojego mleka. 10. Unikaj przetworzonej i konserwowanej żywności. 11. Pamiętaj o wodzie, która wypłukuje toksyny i zabezpiecza organizm przed odwodnieniem (ok. 3 l dziennie). 12. Nie zapominaj o regularnej aktywności fizycznej. Na początku postaw jednak na spokojny trening – nordic walking, codzienny energiczny spacer z wózkiem lub joga. 13. Nie wymagaj od siebie zbyt dużo, nie porównuj się z koleżankami którym odzyskanie szczupłej sylwetki przychodzi łatwiej niż Tobie. Każda z nas jest inna i wyjątkowa. Regularność i konsekwencja przyniosą oczekiwany efekt.

Czy znieczulenie może zostać podane w każdym momencie porodu? Czy jest bezpieczne dla mamy i dziecka? Czy istnieją inne metody łagodzenia bólu porodowego? Beata Witek, pielęgniarka anestezjologiczna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie rozwiewa dla nas wszelkie wątpliwości! Konsultacja: Beata Witek, pielęgniarka anestezjologiczna ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. Znieczulenie pomaga rodzącej bardziej świadomie przeżyć poród - PRAWDA Wypowiem się jako mama, która miała szczęście rodzić już dwukrotnie. W połowie lutego b.r. przyszedł na świat mój synek. Podczas porodu zostało zastosowane znieczulenie, dzięki któremu od początku do końca mogłam świadomie kontrolować przebieg porodu. Mój mąż, który był na sali porodowej ze mną, także czuł się bardziej komfortowo – nie był narażony na stres związany z moim bólem. Byłam spokojna, miałam siłę na to, aby skupić się na prawidłowym przebiegu porodu. Mogłam przybierać wygodne dla mnie pozycje. Nie czułam bólu związanego ze skurczami, a sygnałem do parcia były znośne napinania brzucha i polecenia położnej, co ostatecznie wpłynęło na nieporównywalny komfort rodzenia. Ból porodowy zawsze odczuwany jest tak samo - MIT Każdy z nas inaczej odczuwa ból. Ma na to wpływ wiele różnych czynników. Skurcze pojawiające się w pierwszej fazie porodu nie dla wszystkich kobiet bywają bolesne. Często przypominają bóle menstruacyjne i pojawiają się falami. Skurcz się zbliża, narasta, osiąga szczyt i szybko ustępuje. Najpierw skurcze są rzadke, a potem się nasilają. W miarę postępu porodu pojawiają się inne dolegliwości. Skurczom rozwierającym szyjkę macicy towarzyszy ból w dole brzucha i dolnej części kręgosłupa (okolica lędźwiowo – krzyżowa). W kolejnej fazie ból obejmuje okolice krocza. Musimy pamiętać jednak o tym, że to, w jakiej skali odczuwamy ból, jest zawsze sprawą indywidualną. Dla jednej kobiety skurcze okażą się źródłem bólu nie do zniesienia, dla innej będą mniej przykre. W złagodzeniu bólu porodowego pomocny może okazać się m.in. masaż - PRAWDA Metod niefarmakologicznych stosowanych w celu złagodzenia bólu porodowego jest naprawdę dużo. Pomaga głębokie oddychanie, ćwiczenia rozluźniające mięśnie, zmiana pozycji czy masaż. Skuteczny może okazać się również prysznic, wydawanie dźwięków czy kołysanie i kręcenie biodrami, jak w tańcu. Jednak są to metody niewystarczające dla wszystkich kobiet. Dlatego wiele pacjentek prosi o zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego. Stosowanych jest wiele sposobów podawania leków łagodzących ból podczas porodu - PRAWDA Substancje przeciwbólowe mogą być podawane wziewnie, dożylnie, domięśniowo i regionalnie. Podczas porodu z wyboru stosowane jest znieczulenie zewnątrzoponowe, tzw. epiduralne. Jest najbardziej efektywne, a zarazem najbezpieczniejsze dla mamy i dziecka. To kobieta decyduje o tym, jakie znieczulenie zostanie podane - MIT Decyzję o sposobie znieczulenia oraz możliwości przeprowadzenia procedury zawsze podejmuje anestezjolog wspólnie z prowadzącymi poród lekarzem i położną. Konieczna jest również zgoda rodzącej, która jest zawsze informowana o wszystkich możliwych powikłaniach. Znieczulenie może zostać zastosowane w każdym momencie porodu - MIT Znieczulenie zewnątrzoponowe stosuje się w pierwszej, aktywnej fazie porodu, przy otwarciu szyjki macicy na szerokość około 5 cm. Anestezjolog najpierw znieczula skórę, wprowadza cewnik do kanału kręgowego, a następnie podaje leki, które działają już po kilku minutach. Kobieta czuje skurcze, ale są one niebolesne. Podczas znieczulenia może pojawić się przejściowe uczucie „słabych” nóg, ale z doświadczenia lekarzy wynika, że pacjentki mogą się poruszać. Zastosowanie znieczulenia nie zawsze jest możliwe - PRAWDA Przed wykonaniem znieczulenia wykonywane są badania laboratoryjne, od wyników których uzależniona jest decyzja o przeprowadzeniu procedury. Zdarza się również, że poród jest tak bardzo zaangażowany, że nie ma już czasu na wstrzyknięcie znieczulenia. Nie można go wykonać również w przypadku wątpliwości co do stanu dziecka. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie zakładania cewnika potrzebnego do wykonania znieczulenia nie ma możliwości wykonania prawidłowego monitorowania kartiotokograficznego. Jeżeli chodzi o przeciwskazania medyczne, do najpoważniejszych zalicza się: zaburzenia krzepnięcia czy schorzenia skórne w okolicy wkłucia, a także tatuaże. Musimy pamiętać o tym, że każda pacjentka jest do znieczulenia kwalifikowana indywidualnie. Znieczulenie jest bezpieczne zarówno dla mamy jak i dziecka - PRAWDA Znieczulenie stosowane w odpowiednim momencie nie ma negatywnego wpływu zarówno na stan matki, jak i dziecka. Dodatkową korzyścią zastosowania znieczulenia, poza zniesieniem bólu porodowego, jest lepsza współpraca pacjentki z zespołem prowadzącym poród, co zwykle wpływa na skórcenie akcji porodowej. Podczas cesarskiego cięcia rzadko wykonuje się znieczulenie pod narkozą - PRAWDA W przypadku cesarskiego cięcia stosowane jest znieczulenie ogólne lub regionalne. Ogólne, tzw. narkoza, u kobiet w ciąży wiąże się z większym ryzykiem ciężkich powikłań, dlatego jest rzadkością. Z wyboru stosowane jest znieczulenie regionalne – podpajęczynówkowe, które jest bezpieczniejsze dla mamy i dziecka. Poza tym, przytomna mama zaraz po zakończeniu cesarskiego cięcia może przytulić noworodka do piersi, co jest dla nich niezwykle ważne.

1000 pierwszych dni to to wyjątkowy okres w życiu małego człowieka. Okres od poczęcia do 3. roku życia jest dla rozwoju malucha bardzo istotny. Jak podkreślają specjaliści – poprzez prawidłową dietę, już od pierwszych dni życia płodowego możemy programować zdrowie naszego dziecka na całe dorosłe życie. Rozmowa z dr Barbarą Piekło, dietetykiem ze Szpitala Specjalistycznego PRO-FAMILIA w Rzeszowie. PRO ZDROWIE: 1000 pierwszych dni – podobno tyle dni potrzebuje nasz organizm, aby zaprogramować swój metabolizm na całe życie. Barbara Piekło: To prawda. Okres od poczęcia do 3. roku życia jest dla zdrowia i rozwoju malucha bardzo istotny. Stanowisko grupy ekspertów, która składa się z pediatrów i dietetyków jest jednoznaczne – kluczowym etapem dla programowania zdrowia na przyszłość, poprzez właściwe żywienie, jest 1000 pierwszych dni. To czas, gdy czynniki środowiskowe, takie jak: styl życia, zdrowie rodziców, dieta mamy w ciąży i w okresie laktacji, a następnie jego pierwsze posiłki odgrywają znaczącą rolę. Musimy pamiętać, że odpowiednio zbilansowane składniki odżywcze dostarczane do organizmu dziecka są warunkiem prawidłowego rozwoju umysłowego i poznawczego. Co więcej – mają również znaczenie protekcyjne w aspekcie takich chorób jak: otyłość, nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca typu II, niedokrwistość, osteoporoza, nowotwory. W tym okresie należy zwrócić uwagę na kształtowanie się układu pokarmowego i rozwój mózgu naszego dziecka. Dlatego odpowiednie żywienie mamy, a następnie prawidłowe rozszerzenie diety malucha pozwala wypracować właściwe nawyki żywieniowe dziecka, które mają szansę funkcjonować przez kolejne lata życia. PZ: Czyli poprzez dietę, zdrowie naszego malucha „programujemy” już od pierwszych dni jego życia płodowego? B.P.: Dokładnie. W rozwoju organizmu człowieka występują okresy „kluczowe”, w których m.in. sposób odżywiania może powodować trwałe zmiany w jego funkcjonowaniu. Dlatego tak ważna jest dieta w ciąży, a szczególnie to, aby nie dopuścić do niedoboru lub nadmiaru składników pokarmowych w organizmie dziecka. PZ: Które etapy życia płodowego są szczególnie ważne? B.P.: Jednym z pierwszych takich okresów jest 10. tydzień. To właśnie wtedy rozpoczyna się aktywność mózgu. Dlatego w diecie mamy nie powinno zabraknąć m.in. kwasu dokozaheksaenowego (DHA), który wspiera rozwój mózgu. Dostarczymy go do organizmu za pośrednictwem tłustych ryb, olejów roślinnych, nasion i orzechów. Ważnym etapem jest też 24. tydzień ciąży. Zawsze powtarzam rodzicom, że od tego momentu mają nowego gościa przy stole. To właśnie w tym momencie dziecko poznaje smaki spożywanych przez mamę potraw poprzez płyn owodniowy. Dlatego urozmaicona dieta jest tak ważna. To pierwszy krok do kształtowania nawyków żywieniowych malucha. Okazuje się, że dzieci mam, które spożywały sok marchwiowy w trakcie ciąży, preferowały ten smak w późniejszym życiu. Takie same obserwacje wykazano w przypadku czosnku. Dlatego w tym okresie warto odstawić słodycze i słone przekąski, a zastąpić je większą ilością warzyw i owoców. PZ: Z kolei w 28. tygodniu życia maluch zaczyna kumulować tkankę tłuszczową. Czy to, ile kobieta przybierze na wadze w okresie ciąży ma znaczenie? B.P.: Tkanka tłuszczowa jest bardzo ważnym elementem organizmu, która odpowiada m.in. za regulację temperatury i funkcjonowanie hormonów. Jednak organizm dziecka potrzebuje jej w odpowiedniej ilości. Dlatego tak duże znaczenie ma odpowiedni przyrost masy ciała mamy w okresie ciąży. Zbyt kaloryczna dieta mamy może skutkować wysokim przyrostem masy ciała dziecka, które w dniu narodzin osiąga wagę powyżej 4 kilogramów, co w przyszłości może wpłynąć na większą predyspozycję do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, nadciśnienie, cukrzyca typu 2. Ale nie tylko zbyt duża masa ciała ma znaczenie. W ostatnich latach wykazano w badaniach naukowych, że zbyt niski przyrost masy ciała kobiety w ciąży może mieć równie negatywny wpływ na zdrowie dziecka w przyszłości. Dieta mamy uboga w energię powoduje niedobory składników odżywczych u dziecka, co prowadzi do uaktywnienia się genów oszczędnościowych. Takie geny mają za zadanie przez całe życie gromadzić tłuszcz w czasach obfitości i wykorzystywać jego zapasy w okresach głodu. Jednak w obecnych czasach okresy głodu nie występują, zatem organizm jest w ciągłym trybie zwiększania tkanki tłuszczowej. PZ: Jak więc powinien wyglądać prawidłowy przyrost wagi w ciąży? B.P.: Podczas II trymestru zapotrzebowanie na dodatkową energię każdego dnia to zaledwie 360 kalorii, a podczas III trymestru zwiększa się o 475 kalorii. Obiektywnej ocenie masy ciała służy wskaźnik BMI. Przyszłe mamy, których wskaźnik BMI wynosił przed ciążą mniej niż 18,5, powinny przybrać w ciąży nawet 12,5-18 kg. Przy BMI w zakresie 25–29,9, czyli nadwadze, całkowity przyrost masy ciała nie powinien przekraczać 7–11,5 kg. Z kolei masa ciała mamy, której wynik BMI przekraczał 30, nie powinna wskazywać przed porodem więcej niż 5-9 kg dodatkowych kilogramów. Zalecany przyrost masy ciała dla kobiety, której BMI jest w normie, czyli między 18,5 a 24,9, powinien wynosić od 11,5 do 16 kg. PZ: Kolejnym bardzo ważnym aspektem programowania zdrowia dziecka jest karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia. Dlaczego mleko mamy odgrywa tak znaczącą rolę? B.P.: Ilość i jakość białka w pokarmie naturalnym znacznie różni się od tego, co jest zawarte w mleku modyfikowanym. W ramach projektu badawczego CHOP (EU Childhood Obesity Programme) sprawdzono zależność pomiędzy ilością białka podawanego niemowlętom w mleku modyfikowanym w pierwszych miesiącach ich życia, a ryzykiem wystąpienia otyłości dziecięcej. Jak okazało się w końcowej fazie badań, maluch karmiony mlekiem modyfikowanym nierzadko otrzymuje nadmierną ilość pokarmu. Wyniki pokazują, że najczęstszym błędem rodziców jest podawanie dziecku nieodpowiedniej porcji mleka, czyli takiej, która nie jest dopasowana do wieku oraz podawanie zbyt dużej ilości posiłków w ciągu dnia. W konsekwencji tych błędów wykazano zbyt dużą podaż białka w pierwszym okresie życia, co zwiększa ryzyko otyłości w wieku dorosłym. PZ: Skład mleka kobiecego oraz to, w jaki sposób wpływa na rozwój malucha z pewnością też ma znaczenie. B.P.: Oczywiście. To kolejny bardzo ważny aspekt o którym nie możemy zapomnieć. Pokarm kobiecy zawiera m.in. wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz witaminę A, które wspomagają rozwój mózgu i narząd wzroku, a także rozwój intelektualny. Przykładem są m.in. badania wykonane w Wielkiej Brytanii w 1992 r., w których wykazano, że wcześniaki, które w ciągu pierwszych tygodni życia otrzymywały pokarm mamy, w 8 roku życia uzyskiwały znacznie wyższy iloraz inteligencji (IQ) niż dzieci karmione mlekiem modyfikowanym. PZ: Pierwsze sześć miesięcy za nami. Czas rozszerzyć dietę naszego malucha. Na co w tym okresie rodzice powinni zwracać szczególną uwagę? B.P.: To bardzo ciekawy okres, który dla rodziców staje się wyjątkową okazją do obserwowania niezwykłych umiejętności, które posiadają dzieci w tym wieku. Noworodki mają dobrze rozwinięty zmysł smaku. Ta umiejętność wspomaga ich organizm w spożywaniu odpowiednich substancji odżywczych oraz w ochronie przed tymi, które mogą zaszkodzić. Od pierwszych dni życia, dzieci reagują na smak słodki, co może być wynikiem zakodowania przez organizm, iż jest to bezpieczne pożywienie dostarczające szybko energię. Natomiast smak gorzki i kwaśny wywołuje u noworodków reakcję negatywną. Smak gorzki informuje organizm, że pożywienie może być toksyczne, natomiast smak kwaśny, że może być zepsute. W ten sposób ciało dziecka broni się przed spożyciem żywności, która może być dla niego szkodliwa. PZ: A jak na nasze preferencje smakowe w przyszłości może wpłynąć tzw. pierwsza łyżeczka? B.P.: Może wpłynąć tak, że preferencje smakowe, które wykształcimy w tym okresie, będą traktowane przez nasz organizm jako produkty bezpieczne. Dlatego zaleca się, aby w pierwszej kolejności w rozszerzonej diecie pojawiły się warzywa, a następnie owoce. Wprowadzenie tych produktów w takiej kolejności będzie miało wpływ na większą akceptację tych produktów w diecie w przyszłości. Co z kolei przełoży się na silniejsze działanie protekcyjne organizmu przez nadmierną masą ciała. Ponadto należy pamiętać, że dzieci są świetnymi obserwatorami. Jeżeli rodzice będą się zdrowo odżywiać, dziecko będzie chciało podążać również tą ścieżką. I na odwrót. Jeżeli na stole będą obecne chipsy i inne niezdrowe przekąski, maluch będzie chciał próbować tych produktów. Dziecko zawsze będzie naśladowało zachowania swoich rodziców. Dzieci, które potrafią już samodzielnie siedzieć, mogą odkrywać nowe smaki poprzez próby samodzielnego jedzenia np. kawałków ugotowanych warzyw, co nie tylko wspiera akceptację nowych smaków, ale także rozwój psychomotoryczny dziecka, co jest niezwykle ważne w kolejnych latach życia. PZ: Pani doktor bardzo dziękuję za inspirującą rozmowę! B.P.: Dziękuję! Rozmawiała: Dominika Czapkowska